Boek Oost en West in kruissteek

Oost en West in Kruissteek is een Jubileum uitgave van de Vereeniging van Huisvrouwen in Soerabaia. Het werd uitgegeven in 1941 en zo’n boek geeft veel inzicht in hoe de verhoudingen toen lagen. Die ‘Vereeniging van Huisvrouwen’ bestond toen tien jaar en had al zeer geijverd voor meer eigenheid in ‘Nederlands Indië.’ Tot de verschijning van dit boek werd het meeste wat op handwerkgebied verscheen van buitenaf aangevoerd. Nu dan eindelijk een eigen produktie! Waar weliswaar de Nederlandse invloeden nog zeer sterk aanwezig waren, zoals patronen van de wapens van de Hollandse provincies met een uitgebreide beschrijving erbij, want de geschiedenis werd wèl levend gehouden. Maar nu ook veel aandacht voor patronen van Indische landschappen en tafereeltjes, Indische bloempatronen en Oostersche scheppingen voor kleurenpracht.

In het voorwoord is te lezen: “Bij alle smart en ellende, die deze wreede oorlog alom teweegbrengt, is één der weinige lichtpunten het feit, dat Indië thans op velerlei gebied op zichzelf is aangewezen en wat meer zegt, dat het vermag te toonen, dat het niet slechts tot navolging, doch ook tot oorspronkelijke schepping in staat is. Dit Kruissteekboek is hier een treffend voorbeeld van.”

Een interessant boek om daarmee in te spelen op het begin van de Navotop in Den Haag. Maar ik zou het ook kunnen bewaren tot 15 augustus, de 80-jarige Nederlands-Indië-herdenking van het einde van de oorlog. Zo’n boek zegt veel over invloed van overheersing en verlangen naar vrijheid en eigenheid, op àllerlei terrein dus ook op het terrein van handwerk. Ik zou bij een blogje over dit boek ook een verwijzing kunnen toevoegen naar een nieuwe aflevering van Het Mooiste Meisje van de Klas, die ik gisteravond zag. Een ondernemende jonge vrouw (Jeanne)  is succesvol in het stimuleren van vrouwen in landen als Nepal, Afghanistan en India om hun karakteristieke handwerk te verwerken in kleding die internationaal verkocht kan worden. Ook hier weer: het benadrukken van de eigenheid en deze beschermen, waarderen en volop laten meetellen in de wereld!

Zo’n boek is een waardevol bewijs van hoe (vooruitstrevende) mensen al heel vroeg in bepaalde ontwikkelingen bezig zijn geweest om de eigenheid van een land te benoemen, en vrouwen te stimuleren hun eigen tradities te vieren en uit te dragen. Handwerk kan daarbij zeer veel betekenen voor de kracht en het zelfvertrouwen van (onderdrukte) vrouwen.

Met onze gedachten bij al de NAVO-top van vandaag citeer ik het gedicht wat aan het begin van dit bijzondere boek is afgedrukt:

Hier gaan dan Oost en West in éénen band!
Neemt niet gedachteloos het werk ter hand,
docht laat dit woord tot in de harten klinken.
Bedenkt, hoe ook in moeilijken tijd
de zachte kracht en de genegenheid
uit tegenspoed het g o e d e doen bezinken.

Hier wordt door vrouwenhand een band gelegd
van Oost naar West en stevig vastgehecht
met duizend bontgekleurde zijden draden;
Docht vaster dan het sterkte kabeltouw
binden geloof en onbezweken trouw
binden de ongetelde liefdedraden.

Beproeft niet slecht op ’t h a n d werk uwe kracht;
Dat wat ge onder ’t werken hebt ge d a c h t
geeft aan uw werk zijn waarde op het leste,
neemt niet gedachteloos dit boek ter hand,
doch, vrouwen, weeft gezamenlijk den band,
die nimmer breekt – van ’t Oosten naar het Westen!