Boekje over Middeleeuwse borduurwerkers

In Delft bezochten we de Maria van Jessekerk, een neogotische roomskatholieke kerk. De deur van de kerk stond open, en we liepen gewoon naar binnen. Ineens ben je in een andere wereld. Hoogoprijzende gewelven, gefilterd licht door de glas-in-loodramen, zachte klanken van stemmige en rustgevende liederen uit een luidspreker, en een ruimte om je heen die je ziel verheft. We volgden de looproute, aanschouwden de wonderen van kunstig houtsnijwerk, religieuze schilderijen en ondergingen de werking van de treffende kleuren, imponerende hoogte en diepte, en verfijnde versieringen. Alles draagt bij aan een indrukwekkende totaalervaring.

Ook de borduurkunst heeft in het verleden volop bijgedragen aan de inrichting van kerken en de tradities rond de eredienst. In een zijbeuk van deze kerk hing een rijk geborduurde kazuifel, waar ik geen foto van maakte, maar die wel aanleiding geeft tot het bespreken van een boekje wat ik graag in mijn shop wil plaatsen: Middeleeuwse Ambachtslieden Borduurders. Het is een vertaling van een studie die eerst in het Engels verscheen: Medieval Craftsmen Embroiderers. En hoewel deze kerk die we bezochten van latere datum is en niet al in de Middeleeuwen is gebouwd, bieden de foto’s wel een mooie aanleiding om dit boekje te bespreken.

Borduuurwerkers waren in de Middeleeuwen leveranciers van weelde en status, en zij voorzagen de Kerk en aristocratische opdrachtgevers van schitterende misgewaden, altaardoeken, kleding en wandkleden. De borduurders droegen bij aan kerkelijke pracht en praal, en ook de internationale diplomatie was niet denkbaar zonder dat de prinsen, pausen en prelaten schitterende statiegewaden droegen. Zowel kerkelijke als wereldlijke heersers konden niet zonder de imponerende kleding.

Maar wie waren de borduurwerkers zelf? Wat is er bekend van hoe zij hun leven hadden georganiseerd? Werden ze goed betaald? Werkten ze thuis of in ateliers? En hoe verwierven ze hun technieken en hoe gaven ze die door? Er is niet zo veel informatie bewaard gebleven over de vroege borduurwerkers, en ook niet over hun collega’s in de middeleeuwse textielhandel, zoals wevers, vollers, bandwevers en kleermakers. Maar er is wèl veel studie naar gedaan en veel van wat die studie heeft opgeleverd is in dit interessante boekje verwerkt.

Na het doorlezen van zo’n boekje (dat deed ik gisteravond) is het een volgende keer vast nòg interessanter om oude borduurwerken te bewonderen, wanneer je die weer eens kunt zien.