De Nuttige Handwerken

In 1878 werd het vak Handwerken een verplicht vak op de lagere scholen. Meisjes konden zo een vaardigheid leren die hun hele leven van pas zou komen. De wet droeg de schoolhoofden op om een leerplan samen te stellen, maar in 1895 hadden nog lang niet alle scholen aan die verplichting voldaan. Er verscheen een uitgewerkt leerplan waarbij het onderricht in breien, haken, naaien, mazen en stoppen over zes leerjaren werd verdeeld. Nu kon de eeuw van het handwerkonderwijs pas ècht goed beginnen! Dit uitgewerkte Leerplan voor het Onderwijs in de Nuttige Handwerken voor Meisjes plaats ik in m’n shop. En dat vind ik ook wel mooi, dat ik daar een zeldzaam exemplaar van heb kunnen vinden!

In die 20e eeuw verschenen vele edities van het leerboek van De Nuttige Handwerken (van Van Heijst e.a.) en die zijn nu weer geliefd. Er worden in onze tijd allerlei tentoonstellingen georganiseerd waarbij proeflapjes en werkstukjes van het vroegere onderwijs te zien zijn en er is ook weer belangstelling voor die vroegere boekjes. Ze zijn vroeger in meerdere uitvoeringen verschenen. En nu heb ik het mooiste exemplaar wat ik tot nu toe heb gehad, en dat plaats ik nu ook in m’n shop. Het is denk ik de meest complete uitgave, waarin àl die nuttige werkstukjes van vroeger instaan. Halsafwerkingen, speelbroekjes, schortjes, omslagen van notitieblokjes, gebreide popjes, rokjes met reliëf, mutsjes in tunische haaksteek en nog veel meer. Dit exemplaar is uit 1965, toen het handwerkonderwijs misschien wel op haar hoogtepunt was.

En nu is er vorig jaar opnieuw een boek verschenen met de titel Nuttige Handwerken. De ondertitel is: Vreugde en Verdriet. De auteur wilde weten of er ook anderen waren die nog herinneringen hebben bewaard aan het vroegere handwerkonderwijs. Ze sprak met dames op leeftijd, die daar graag over wilden vertellen. Van de tastbare herinneringen – de proeflapjes – werden mooie foto’s gemaakt, en van de gesproken herinneringen werden goed leesbare en herkenbare verhalen en gemaakt. De ondertitel is een samenvatting van wat veel vrouwen zeiden: vroeger hadden ze een hékel aan het vak, wat heel streng werd gegeven. Maar wat hebben ze er later veel plezier van gehad dat ze konden naaien en handwerken!

Een eeuw handwerkonderwijs: Opgang, Hoogtepunt en Terugblik in drie uitgaven en in één blogje!