Een herdenking bijgewoond

Licht is een belangrijk symbool in het Jodendom. Zonder licht is er geen leven. God is licht. En mensen worden opgeroepen om hun licht te laten schijnen. In de vele terugblikken op de Tweede Wereldoorlog wordt vaak gezegd: “Het licht ging uit in Europa.” Vele lichten werden gedoofd. De aantallen slachtoffers zijn onbevattelijk. Dit weekend werd er op vele plaatsen herdacht.

Deze dag wordt in Nederland altijd op de vierde zondag van januari herdacht. Premier Rutte heeft op die dag een krans gelegd bij het Spiegelmonument in Amsterdam. Namens de regering heeft hij excuses aangeboden voor de houding van de toenmalige Nederlandse regering ten aanzien van de Jodenvervolging. Een belangrijke stap. “Nu de laatste overlevenden nog onder ons zijn….” zo begon zijn toespraak.

Deze zondag was ik uitgenodigd om naar wat handwerkspullen te kijken van een mevrouw die recent was overleden. Ik werd binnengelaten in een kamer en ervaarde dat als een bijzonder moment. Haar kinderen waren bezig in de kamer om spullen op te ruimen. En mijn man en ik mochten in de kleinere kamer boeken uitzoeken. Aan de ene wand van de kamer handwerkboeken. Aan de andere wand een boekenrek met boeken over het Jodendom. Een heel na-oorlogs leven heeft deze mevrouw gehandwerkt èn boeken gelezen. Prachtige dingen gemaakt èn geprobeerd het onbegrijpelijke te begrijpen. Tussen de beide muren in was er het raam. De lidcactussen bloeiden en die ontroerden mij. Ik vroeg aan de zoon of ik deze éne foto mocht laten zien op mijn blog. De negenarmige kandelaar achter de dichte vitrages.

Op maandag 27 januari was Het was International Holocaust Remembrance Day. Voor het eerst in mijn leven ging ik naar een herdenking. Er waren 800 mensen gekomen om te luisteren naar de verhalen van twee overlevenden. Het was heel indrukwekkend. Een oude (maar nog steeds krachtige) vrouw vertelde hoe ze als kind de verschrikkingen van Auschwitz heeft overleefd. En een oude (maar nog steeds krachtige) man vertelde hoe hij de Kristallnacht heeft meegemaakt. Daarna kon hij onderduiken en verbleef op tien verschillende plekken in de stad waar ik nu woon. Beide vervolgden hebben later hun hele leven ingezet om ziekte te bestrijden en om ànderen te helpen. “Ik heb niet voor niks overleefd”, zei de vrouw, ik wilde mij ìnzetten!”

Ik heb in mijn leven over de oorlog gelezen. Ik heb documentaires gezien. Verhalen gehoord. Maar nog nooit eerder de hand geschud van iemand die zojuist zijn levensverhaal had verteld in een volle zaal. Hij had net op het moment dat ik langsliep (bij het uitgaan van de zaal) even geen gesprekspartner. En zo kon ik hem even groeten. Ik ben blij dat ik deze plechtigheid heb meegemaakt. Ik kon mijn betrokkenheid op deze dag beleven samen met anderen.

Nu zit mijn hoofd vol gedachten. Het moet nog wat tot rust komen. Ik had wat kleedjes meegenomen, die ik deze zondag had gekregen. Misschien kan ik ze daar ergens fotograferen, had ik gedacht. Maar ik vond het niet gepast. Ik wacht tot het licht wordt, en maak er dan hier thuis een foto van. Ik zie ze als lichtpuntjes van een mevrouw die op haar manier heeft bijgedragen aan de na-oorlogse opbouw. Zij heeft de excuses van Rutte niet meer kunnen horen. Net als de meeste overlevenden niet, omdat ze inmiddels vanwege hun hoge leeftijd zijn overleden. Ik vind het bijzonder dat ik wat van haar handwerk nu in huis heb.

5 gedachten over “Een herdenking bijgewoond”

  1. Wat indrukwekkend zal het geweest zijn om bij die herdenking te zijn. Helaas heeft de mevrouw van de kleedjes er niet bij kunnen zijn, zoals zo velen. Wat een prachtig kleedjes heeft ze gemaakt. Fijn dat deze goed terecht zijn gekomen bij jou. Vriendelijke groet, Wilma

  2. Betty van Essen-Kok

    Ja, dat wil ik want ik ben getroffen dat je naar een herdenking ging en met een paar overlevenden iets meer hoorde wat ons overkwam. Ik vind dan ook de excuses van de heer Rutte helemaal niet iets om zo blij mee te zijn. Enkele jaren geleden, als ik het juist heb, wilde hij daar niet van horen.

    Ik ben al mijn familie kwijt geraakt en overleefde de oorlog door onder te duiken. Maakte elke dag huizen schoon in Bussum en liep zo maar op straat. Door de hongerwinter waar oom Piet, mijn pleegvader en redder voor naar Drenthe reden, kreeg ik werk in de boerderij van de familie Tijmes.

    Mocht je meer willen weten dan hoor ik dat wel.
    Wat handwerk betreft: omdat alle inboedel van mijn familie gepulst werd dus een huis naar terug te keren was er niet, borduurde ik enkele jaren geleden een boekenlegger van Amsterdam en het wapen van de stad waar wij woonden.

    Die was met de inboedel verloren gegaan. Vervoerd naar Duitsland als geschenk van Holland aan de duitse bevolking.

    Op de Nieuwe keizersgracht 24 onthulde ik in December 2009 een paar plaquettes ter herrinnering aan mijn ouders, broers waar ook de namen van diegene die verantwoording namen voor mijn onderduik werden aangebracht op initiatief van Jacob Kohnstamm en Beatrijs Stemerding die daar wonen.

    1. Lieve Betty,
      Het is verschrikkelijk wat er vroeger is gebeurd en het moet telkens en vaak verteld worden. Allereerst wil ik zeggen dat ik blij ben dat je dit op mijn blog wilde delen. Zodat ook de lezers van deze blog het kunnen lezen. Wij moeten dit telkens en telkens weer horen.
      Maar wij kunnen ons het intense verdriet van een heel na-oorlogs leven zònder familie niet indenken. En dan ook nog de eigen herinneringen van de ontberingen ìn de oorlog. Dat is voor ons, met al onze voorrechten, niet in te denken. Ons past eerbiedig luisteren naar de ouderen die er nog zijn.

      Op 27 januari, de dag dat ik dit blogje schreef, luisterde ik met mijn man samen naar de verhalen van twee overlevenden. Dat heeft grote indruk op ons gemaakt. We hebben natuurlijk al veel gelezen, maar als je zoiets hóórt is het nog veel indringender.
      Ik wil natuurlijk ook graag naar ùw verhaal luisteren. Op mijn blog kan dat alleen maar kort, zoals nu.

      Ik hoop ook zéker nog een keer naar de Nieuwe Keizersgracht te gaan. Dan zal ik een foto maken van de Plaquettes die u tien jaar geleden heeft onthuld.

      Wat me nu óók treft, in uw reactie, is wat u schrijft over de hele inboedel die door de Duitsers werd ingepikt. Niks meer over van het handwerk van uw familie. En dat u nu enkele jaren geleden een boekenlegger van Amsterdam heeft geborduurd. Een geborduurde herinnering. Van de stad waar uw familie ooit woonde. En waar nu een plaquette hangt. Ik bewonder u dat u dit heeft kunnen doen.

      Ik wens u sterkte in deze periode waarin alle herinneringen weer bovenkomen.

  3. Norbert Entken

    Beste Margriet,

    Ontroerend mooie blog. Dank je wel!

    Het was een unieke ontmoeting die dag en het begon allemaal met mijn zoektocht naar “Burda 1977”. Vanaf het eerste mail contact was er een klik. En dat bleek ook wel toen je bij ons in het huis van mijn moeder was. Je enthousiasme, je kennis van zaken en de essentie die je ziet in “gewone handwerkjes” deed mij/ons alleen maar bevestigen dat de zaken die je hebt overgenomen in goede handen zijn. Daar was het ons om te doen, een goede bestemming vinden. Dat is absoluut gelukt.

    Heel veel succes en graag tot een volgende ontmoeting.

Laat een antwoord achter aan Wilma Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Meer lezen? Wellicht is dit interessant...

Scroll naar boven
Archief van de blogjes
Blogjes per week

De laatste 15 weken worden weergegeven

Blogjes per maand

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

Bedankt voor het bericht

Het bericht is succesvol verstuurd.

Bedankt hiervoor.