Handgebonden boeken

Af en toe wordt er een boek besteld en wil iemand het graag bij mij thuis komen ophalen. Dat levert vaak leuke ontmoetingen op! Gisteravond kwam een ambachtelijk boekbinder bij ons aan huis om een besteld boek “Batik met plezier” op te halen. Hij had verteld dat hij soms ook batik gebruikt om een boek mee af te werken en toen ik zei dat mijn man dat wel heel leuk zou vinden om te zien, zei hij: “Dan neem ik wel even wat mee als ik langs kom.” En dat deed hij.  Bijzonder om te zien wat er allemaal mogelijk is met prachtig (soms handgeschept) papier en met gebruikmaking van de aloude technieken.

Hij heeft zelf ook een oud document opnieuw uitgegeven: Onderwys van ’t boekbinden. Dit werd aan het begin van de 18e eeuw geschreven door Dirk de Bray, toen hij nog een leerjongen was en behandelt het standaard boekbinden. (dit is het witte boek met gevlochten voorkant op de foto).

In de zeventiende eeuw werd het boek gewoonlijk verkocht in ongebonden vorm, dat wil zeggen, ofwel in losse vellen, naargelang de dikte van het boek in één of meer pakketten toegeslagen, ofwel in gevouwen katernen die door een voorlopig naaisel en meestal in een papieren omslag bijeengehouden werden. De koper gaf vervolgens aan een binder opdracht om het boek definitief volgens zijn wensen en financiële middelen te binden in perkament of in leer. De katernen werden dan gevouwen, en tot een boekblok genaaid op bindingen: bandjes van perkament of touwen. In het laatste geval werd een naaibank gebruikt, waarbij de touwen later als ribben op de bandrug zichtbaar zijn. Na het eventueel besprenkelen van de snede en het besteken van kapitaal werd een omslag van perkament met ingeslagen randen aangebracht waar volgens de platten werden ingestoken, of werden eerst plannen van bord(karton) of van hout aangebracht die vervolgens werden bekleed met perkament of leer. (Dit leerde ik allemaal gisteravond)

We vonden het heel leuk om zo een persoonlijke demonstratie en een beetje ‘onderwys’ te ontvangen over dit oude ambacht. Dit oude ambacht staat – samen met veel andere oude ambachten – ook opnieuw in de belangstelling. Bij ons op het prikbord hangt een aankondiging van de Boek Kunst Beurs die aan het eind van deze maand in de Pieterskerk in Leiden wordt gehouden. Ons bezoek bevestigde dat dat een hele goede beurs is om naar toe te gaan als je meer wilt weten over het boekbinden.
En zoek je nog een goed adres voor boekrestauratie, dan geef ik ook graag deze naam door:  Atelier de Ganzenweide in Uithoorn.

Zelf heb ik ook een mooi boek om te laten zien, op het gebied van handwerken. Het is het boek “Kantklossen” van J.P.A. Brandt. Toen ik het kocht, viel me al op hoe mooi dit is ingebonden, speciaal om ruimte te geven aan de drie dikke patroonvellen die zijn afgedukt op dun karton. Het is vaak zo dat bijlagen in boeken de band wat ontwrichten of de kaft omhoog laten staan. Dat is hier niet het geval, want in deze uitgave was speciaal rekening gehouden met de dikte van de bijlagen. Het is een wat duur boek (want antiquarisch), maar voor wie van kantklossen èn mooi-ingebonden boeken houdt, is het wel een heel mooi boek!