Herdenking wapenstilstand 1914 op kerstochtend

Op kerstochtend bezochten wij de historische plek bij Ploegsteert (België), waar in 1914 een korte wapenstilstand werd beleefd. De Eerste Wereldoorlog, die later een immens grote en verschrikkelijke oorlog zou worden, was nog maar net begonnen. De weersomstandigheden hadden oorlogshandelingen onmogelijk gemaakt dus er waren even geen aanvallen te verwachten. De legers lagen tegenover elkaar in de loopgraven. Er ontstond een kerstsfeer waarbij soldaten bij de vijand op bezoek gingen. Er werden zelfs cadeaus (zoals sigaretten) uitgewisseld. En er werd gevoetbald!

Het was een bijzondere ervaring om hier te zijn. Het weer was somber, de lucht zwaarbewolkt. Toen we parkeerden bij het monument waren vijf jonge Britse toeristen bezig met een voetbalwedstrijdje. Hun stemmen vulden de stille ochtend. Het leek vreemd, maar het hoorde bij de herdenking. Er was een vak met wel twintig voetballen en iedereen die hier komt wordt daarmee uitgenodigd om ook even een balletje heen en weer te trappen. Op het modderige veldje. Ik pakte een bal en gaf er een schop tegen. M’n dochter schopte hem terug. Daarna over naar m’n man. Het voelde intens. Dichter bij een historische gebeurtenis kun je niet komen. Voetballen op zò’n plek!
Van de ontbijttafel had ik een patchworkje meegenomen. Een beetje bizar op zo’n plek. 105 jaar geleden was hier vooral modder en kou. Jonge soldaten die in de loopgraven probeerden te overleven. Orders opvolgden. Maar op kerstochtend grepen ze hun kans en speelden een partijtje voetbal.

De Britse toeristen waren klaar met hun voetbalpartijtje en op de parkeerplaats ontmoetten we elkaar even. “Merry Christmas” zei ik, en kreeg een big smile terug. “You the same” zeiden ze.
We reden ook weer verder, en kwamen nu in Mesen. Nog maar 4 jaar geleden is hier een indrukwekkend monument geplaatst om het kerstbestand van 1914 te herdenken. Een Britse en een Duitse soldaat reiken elkaar de hand.

Hoe zou dat zijn geweest, in die verschrikkelijke loopgraven? Vijf jaar geleden, toen dat kerstbestand dus precies honderd jaar geleden had plaatsgevonden, heeft een Britse supermarktketen dit gegeven verwerkt in een reclame. Deze was bij het uitkomen een internet-hit. Duitse en Britse soldaten hoorden elkaar zingen en stopten (even) met oorlog voeren. Helaas was de legerleiding het er niet mee eens, en de oorlog ging na de kerst verder.

Daarna gingen we nog door naar Hyde Park Corner. Dit is een kruispunt van wegen ten noorden van Ploegsteert. Hier is een grote Britse begraafplaats en herdenkingsmonument.

Zo’n kerstochtend heb ik nog niet eerder beleefd. In veel kerken wordt ‘Vrede op aarde’ gezongen, en die vrede is waar we allemaal intens naar verlangen. Helaas is de werkelijkheid dat er nog op veel plekken op de wereld grote onrust, oorlog en armoede is. Zo was de wereld er ook aan toe toen Jezus werd geboren. De engel kondigde die vrede aan, maar de ‘legerleiding’ was het er niet mee eens en de vrede is nog niet gerealiseerd. We leven nog in afwachting.

Op de middag van deze kerstdag bezochten we een kerkdienst, die door onze dochter was georganiseerd. Zij liet de aanwezigen het fragment horen van die wapenstilstand, en daarna zongen we hetzelfde lied mee wat destijds ook die soldaten zongen. En miljoenen anderen. Aan het eind van de bijeenkomst kregen we allemaal een vredeslicht mee. Om het zelf ook uit te dragen. Vrede: we verlangen ernaar. Maar we kunnen ook zelf ons kleine vredeslichtje laten schijnen.

Ik heb niet echt een goede afsluitende foto (ben net weer terug van onze paar dagen weg). Dan nog maar een keer dat patchwork-sterretje, wat als een prettig spektakeltje op het bonte tafelkleed lag. Want na al die ernst gingen we gewoon nog maar eens lekker eten. Want kerst is bèide: herdenken en vieren!