Laat Gotisch borduurwerk in Nederland

Soms ben ik een beetje verbaasd over een boek, zoals over een boek wat ik gister in een antiquariaat in Amersfoort vond. Vlakbij de (gotische) St Joriskerk vond ik een studie over Laat Gotisch Borduurwerk in Nederland. Het is uitgegeven in 1948 en dat was hetgeen waar ik verbaasd over was. Wàt een gedegen studie, en dat zò kort na de oorlog! Het is een onderzoek naar de technische zijde van borduurwerken uit de 15 en 16e eeuw. De opzet was om het aanwezige materiaal aan borduurwerken uit die tijd te rangschikken en “enige klaarheid te brengen in de tot dan toe voor Nederland niet behandelde materie”. De onderzoekers die het boek schreven wilden ’trachten’ de borduurwerken in direct verband te brengen met alle stromingen die zich manifesteerden in die tijd. Dat was al wel gedaan voor de ‘grote kunst’ maar nog niet voor borduurwerken. Te denken valt aan kazuifels en koorkappen uit de kerkelijke praktijken.
Toen ik het boek had afgerekend, had ik nog even tijd voor een kopje koffie en pakte ik gelijk dit boek uit m’n tas. Ik bladerde het door vond het interessant. Het onderzoek had o.a. duidelijk gemaakt dat de borduurkunst in de 15e eeuw zo ver was ontwikkeld dat men er in slaagde om rijke en veelvuldige kleurschakeringen weer te geven. Men plaatste niet meer (zoals in de 14e eeuw) blauw en rood en roze enkel naast elkaar, maar men had manieren gevonden om de kleurschakeringen en overgangen vloeiender te laten zijn. Die ontwikkeling had in de schilderkunst plaatsgevonden, en de borduurkunst had haar eigen manieren gevonden, namelijk in de zogenaamde ‘lazuursteek’. Hierdoor konden tè plotselinge overgangen in kleuren voorkomen worden.

De deur van de Joriskerk stond open maar je kon alleen in het voorportaal een kijkje nemen. Ik was niet de enige die dat deed. Er is altijd veel belangstelling voor bouwstijlen en bouwkunst en in zulke gebouwen zijn altijd wel mensen die bewonderend naar boven kijken naar bogen en rondingen en ramen en stenen. Maar een boek over de “Laat Gotisch Borduurwerk in Nederland” kom je minder vaak tegen. Een leuke vondst, vond ik. Nog een zin uit het voorwoord: “De sierkunst moge in het algemeen beschouwd worden als ondergeschikt, en soms minder de aandacht waardig, als men zich erin verdiept dan ….. brengt het ons het gehele leven uit die tijd helderder voor ogen.” Er valt weer even licht op, zogezegd.