Tentoonstelling Stof tot nadenken

Naarden Vesting is onderdeel van de vroegere Nieuwe Hollandse Waterlinie, een verdedigingssysteem wat loopt van Muiden tot aan de Biesbosch. De vroegere garnizoensstad behoort nu tot de best bewaarde vestingsteden van Europa, en is vooral bekend vanwege de unieke stervorm.

Op mijn oude postzegels (die ik voor bestellingen gebruik) had ik die stervorm al eens bekeken, en deze zomer was er een keer gelegenheid om zelf op de wallen te lopen.

Overal staan goed onderhouden restanten van de vroegere verdediging. Sinds een paar jaar is de vesting benoemd tot Unesco Werelderfgoed.

Na bezichtiging van de waterwerken op een zonnige zomerdag, bezocht ik de tentoonstelling Stof tot Nadenken, die in de ruimten van de Kazamatten is opgesteld. Hierin staan oude uniformen van militairen centraal. Aan textiel-kunstenaars was gevraagd om een kunstwerk te maken op basis van afgedankt militair textiel.

Te zien was o.a. hoe dat de ‘poppy’, het symbool van de eerste wereldoorlog, meerdere keren wordt gebruikt. Bevrijdingsrokken waren het symbool van de tweede wereldoorlog, maar werden nu ook weer gemaakt, nu met een Oekraïense bloes erboven, als teken van verlangen naar bevrijding ook daar. Zo waren er meerdere uitingen van hoe oorlog en verdediging wordt gezien.
Lang niet alle dergelijke art-expressions spreken me aan, maar de tentoonstelling was bedoeld als ‘stof tot nadenken’ en daartoe waren er allerlei vragen in het boekje afgedrukt. Maar je weet dat hedendaagse Montgommery’s, die de loop van de geschiedenis bepalen, niet echt luisteren naar onze zienswijzen, en daarom vond ik sommige kunstwerken met de vredesboodschap die ze wilden overbrengen ook wat naïef.

Waar de textielvorm wèl heel geschikt voor is, is verwerking van het verleden. In deze ‘brieven’ van Carola Mokveld verwerkte zij het verleden van haar vader, die zich als 19-jarige jongeman had opgegeven als vrijwilliger om naar Indonesië te gaan. Het avontuur had hem gelokt. Pas aan het eind van zijn leven kon hij iets loslaten van de zware last die zijn hele leven op hem had gedrukt, over wat daar allemaal was gebeurd. “De brieven zijn een ode aan mijn vader, die veel te jong en te naïef deze kleding aantrok. En aan mijn opa, die hem moest laten gaan.”

De vraag die in het boekje was afgedrukt: “Weet ik wat mijn ouders of grootouders hebben meegemaakt?” Vaak gaat het vele jaren later pas echt doordringen.

Terug naar boven de grond. Op zulke dagen voel ik de dankbaarheid. Ik mag hier zìjn!  Staan op een historisch plekje. Genieten van de zon. Denken aan vorige generaties, voor wie het leven vol strijd was.
(Gister was het 80 jaar geleden dat Eindhoven werd bevrijd, een dag eerder was het nabijgelegen Son bevrijd. Als kind in de zestiger jaren woonde ik vlakbij het 17-septemberplein, waardoor die datum in m’n herinnering is gegrift. Maar zulke lezenswaardige publieks-artikelen als het artikel van gister op nu.nl hadden we vroeger nog niet.)