Twee oude boekjes

Twee boekjes die een duidelijk tijdsbeeld geven. Een naald vol droomen van rond 1950, en Lap & Draad uit 1960. Vorige week sprak ik met iemand over deze boekjes, en ik deed de toezegging er één aan haar te geven. En nu heb ik zin om er op m’n blog ook wat dieper op in te gaan. Juist vanwege dat ’tijdsbeeld’.

“Een naald vol droomen” werd voor het eerst uitgegeven in 1947 (het eerste boekje op de foto); in die na-oorlogse jaren was er behoefte om weer te kunnen ‘droomen’ en de ietwat elitaire naaldkunstenares Ernee ’t Hooft liet zien hoe zij dat deed met naald en draad. Ik denk dat veel vrouwen graag dit boekje wilde hebben om zich aan op te trekken want al na een paar jaar werd het herdrukt en kreeg het een iets andere voorkant (met oranje omslag). De taal van het boekje is nogal hoogdravend, dat hoorde bij die tijd. Een voorbeeld: “Men is soms geneigd te meenen, dat er van kunst en kunstenaars een oud geheim is weggenomen, dat de god der techniek zich ruw heeft meester gemaakt van gebieden, waar vroeger het schoone koor der muzen machtig heerschte en liefelijk zong, en dat deze zusteren zich toen, schuw, droefgeestig en jaloersch, hebben teruggetrokken achter de wolken, waar zij hoofdschuddend peinzen over de menschen, vroeger deelachtig aan een zoet en vurig wonder, nu ten prooi aan den willekeur van een nivellerend tiran. ” Met die tiran wordt dan de techniek bedoeld, en het intellect. Maar gelukkig zijn er nu dus de bekoorlijke creaties van deze kunstenares, die het ‘droomen met de naald’ weer wil stimuleren, onvoldoende beseffend dat de gewone huisvrouw daar de tijd en de middelen niet toe had. Zijzelf behoorde bij de happy few die een bordurend leven kon leiden, en misschien wel nog rijker werd door de verkoop van deze boekjes, want ze zijn in toch wel grote oplage verschenen en ik heb er dus nu een paar.

Het boekje Lap & Draad is wat nuchterder. Het is nu tien jaar later in de tijd en de bekende auteur B.C. Jelles schreef een soort vervolg op het standaardwerk Ik kan handwerken. De ondertitel van dit boekje Lap & Draad is: Lijn, vorm en kleur in het Kunstnaaldwerk. De schrijfster is van de gedachte uitgegaan dat iedere vrouw, geschoold zowel als ongeschoold, bij het borduren van een lap met een bijpassende draad een goed resultaat kan bereiken. Het is haar natuurlijke gave. De geschoolde handwerkster zal beheerster en voorzichtiger omgaan met haar naaldwerk en het door keuze van stof, steken en kleuren tot grote rijkdom brengen. Maar de ongeschoolde handwerkster daarentegen heeft geen problemen met hoe ze iets aanpakt, en is dus ook niet bang om iets te beginnen. Haar werk kan aantrekkelijk zijn door de argeloosheid en spontaniteit die eruit spreken. Zo’n stukje in de inleiding geeft al de veranderde tijd weer. In het boek worden 40 werkstukken afgebeeld en beschreven die beide categoriën kunnen aanspreken.

Leuke oude boekjes voor verzamelaars, die iets van de geschiedenis van het handwerk in ons land laten zien.