Textielkaarten
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ging in Nederland textiel ‘op de bon’. Dat hield in dat je alleen nog maar kleding kon kopen door betaling èn het inleveren van het benodigde aantal bonnen. Door de Duitse bezetting werden de grenzen gesloten en stopte de import van kleding en grondstoffen. Wol, zijde en katoen kon niet meer worden geïmporteerd. Fabrieken moesten worden gesloten en textiel werd schaars.
In 1940 kreeg iedereen voor een half jaar een textielkaart met 100 punten. Later kreeg iedereen nog een keer een textielkaart maar daar had je niet veel meer aan want er was al bijna niks meer te koop. Dat zal wellicht de verklaring zijn dat deze textielbonnen nooit zijn ingewisseld.
Ik vond deze kaarten deze zomer op een antiekmarkt. Gister liet ik in een collage een boek zien over Kleding op de Bon. Beetje jammer als dat nu besteld wordt, dacht ik, want dan heb ik er niet over geblogd. Dus blog ik er nu over, en kan het daarna prima besteld worden. Een interessant boek over dat (nare) distrubutiesysteem van vroeger, en wat er allemaal bij kwam kijken. De eerste keer dat ik zulke bonnen zag was denk ik toen ik al een twintiger was, ergens in een oorlogsmuseum. Het maakte indruk op me om die bonnen te zien, vond het zò concreet en tastbaar. Dat mensen moesten nadenken over waar ze hun bonnen aan besteedden. Als vader bijvoorbeeld dringend een winterjas nodig had, voor zijn harde werk in de buitenlucht, dan waren er al 80 van de 100 punten opgebruikt. Wàt een zorgen en dilemma’s!
Het contrast met nu is ook wel erg groot. Per jaar gooien we in Nederland een paar honderd miljoen kilo aan kleding weg en dat is het andere idiote uiterste. Ik moet nog even nadenken wat ik met deze oude textielkaarten ga doen. Misschien moeten ze ingelijst bij de toonbank van grote kledingwinkels worden gezet, als afschrikking. Of op verspillings-websites worden geplaatst, om jongeren af te schrikken nòg meer goedkope rotzooi uit China te bestellen. Of wil een uitgever er nog eens een nieuw boek mee maken, wat tieners helpt om een beetje te relativeren in wat zij allemaal overdadig belangrijk vinden. Iemand nog een idee?
In ieder geval is het interessant dat het idee van distributie bij schaarste niet nieuw is. In 1940 moest zo’n systeem worden ingevoerd vanwege oorlog. Nu dreigt uitputting en vervuiling van de aarde, en dat is ook een behoorlijke dreiging die noodzaakt om tot eerlijker verdeling te komen.
Meer lezen? Wellicht is dit interessant...
2 gedachten over “Textielkaarten”
Ja, ik lees dit en denk aan mijn moeder die direct na de oorlog trouwde. Voor haar bruidsjurk moest ze ook de nodige boter en andere levensmiddelen inruilen want er was groot gebrek aan voedingsmiddelen en textiel.
De zwarte bruidsjurk die daardoor in haar bezit kwam is nog altijd bewaard door mijn zus. Ook kon mijn moeder na de oorlog heel moeilijk afstand doen van textiel. In een groot gezin zoals het onze was er altijd nog wel iets te maken van overbodig textiel of het werd gebruikt als schoonmaakdoek. Ik heb deze spaarzaamheid wel geerfd en in deze tijd vind ik het zonde dat er zoveel wordt weggegooid. Ik breng het liever naar de kledingbank die er nog iets mee kan voor gezinnen die het zwaar hebben. Ook gebruik ik textielresten om er van alles van te maken. Zo heb ik destijds van kleding van mijn moeder toen ze overleden was mooie kussens gemaakt en mijn vader die dementerende was vond het heel fijn dat zo’n kussen op de bank lag waar hij zijn middagdutje deed.
Mijn schoonzus maakt van oude spijkerbroeken mooie kransen door stukjes stof vast te pinnen met krammen in een krans. Ze gebruikt hier vierkante stukjes voor die in het midden samen worden gehouden door de krammen. Als je dit dicht op elkaar steekt wordt het een mooie krans.
Misschien een idee voor creatieve mensen?
Hallo mw. Peters,
Hartelijk dank voor uw reactie op het blogje over textielkaarten. Ik kan me voorstellen dat dit de herinneringen aan uw moeder wel oproept. Wat een heftige tijd was dat voor iedereen, en wat enorm enerverend en ingewikkeld om levensmiddelen te moeten ruilen om een bruidsjurk te kunnen bemachtigen. Ik kan me goed voorstellen dat die lang bewaarde jurk nog steeds heel belangrijk is en dat u en uw zus de herinneringen van jullie moeder ook graag willen doorgeven. In ieder geval staat uw reactie nu hier te lezen, ook voor anderen, want het is voor iedereen in onze tijd goed om te realiseren hoe ontzettend heftig het is geweest in de oorlog.
En ook de jaren daarna, de decennia zelfs, en doorwerkend tot nu. Als je eigen moeder het zò krap heeft gehad, dan werkt dat nog heel lang door.
In onze tijd is het maken van allerlei creatieve dingen met behulp van oud textiel weer hip, maar jullie doen het dus vanuit een ander perspectief, namelijk: textiel is kostbaar! Dat gooi je niet zomaar weg, dat bewaar je en gebruik je. Ik zit er zelf ook zo in, ook vanuit milieu-oogpunt. Er wordt zòveel energie en water gebruikt om textiel te maken en dat is gewoon echt slecht om er dan onachtzaam mee om te gaan.
Dus bedankt voor uw reactie, en hopelijk kunt u het verhaal van de zwarte trouwjurk van uw moeder nog aan veel mensen doorgeven.