De Texelse brieven van Aagje Luijtsen

Het oudheidkundig museum op Texel is gevestigd in het misschien wel oudste huis: uit 1599. Wanneer je door de deur naar binnen gaat, ben je gelijk ook echt helemaal ‘binnen’, in een prachtig huis vol met meubels en voorwerpen die de sfeer van vroeger bepalen.

Vorige week bezochten wij dit museum. Ook vanuit handwerkhoek was er veel moois te zien. Nog een paar foto’s bewaar ik voor later. Nu vooral focus op de brieven die Aagje Luijtsen 240 jaar geleden schreef aan haar zee-man. Voor deze bijzondere brieven is een aparte plek gemaakt in het museum.

De VOC-verhalen van de zeevaarders en kooplieden die naar de Oost voeren om specerijen te bemachtigen zijn bekend. De verhalen gaan over de mannen die soms jaren onderweg waren. Daarbij speelde macht en geweld en onderdrukking een rol, waar we ons nu voor leren te schamen. Maar hoe zou dat voor hun vrouwen en gezinnen zijn geweest? Al die jaren dat hun man weg was, stonden zij er alleen voor. In een nationaal archief van Engeland werden in de jaren ’90 brieven gevonden die hier een antwoord op geven. De Texelse Aagje Luijtsen beschreef de eenzaamheid die zij voelde terwijl haar man, Harmanus Kikkert, op zee was.

En wat heb je dan aan een mooi huis met prachtige spullen? De brieven van Aagje zijn uniek, omdat ze zò gloedvol beschrijven hoe zij zich voelde. Het verhaal is ook tragisch. Het bericht wat zij stuurde over de geboorte van haar zoon kwam waarschijnlijk tegelijkertijd aan met het bericht van zijn overlijden, enkele maanden later. In die tijd was het heel moeilijk om brieven te sturen, en het werd ook door de VOC ontmoedigd. Toch zijn al deze bijzondere brieven bewaard gebleven. In het museum werden ze voorgelezen en dat was een indrukwekkende ervaring. Maar ook mensen die niet in de gelegenheid zijn om het museum te bezoeken, kunnen hier kennis van nemen, via deze link.

In haar eerste brief schrijft Aagje: “Ik hoop dat gij eens op komt en dat wij dan nog eens lekker slaapen sellen…”
Deze brieven geven diepte aan het museumbezoek. Het gaat dan niet meer over hoe mooi zo’n entre-deux rand tussen de lakens is gemaakt, maar om menselijke verlangens in een moeilijke tijd.