Een april-fotootje uit 1957

Achterop het linker fotootje van de twee breiende vrouwen staat in keurig handschrift: ‘april 1957’. De foto is genomen op het terrein van Groot Schuilenburg, waar vroeger en nog steeds een inrichting was en is voor gehandicapten. Toen het terrein werd ingericht en de mooie ruime paviljoens werden gebouwd, was het een voorbeeld voor heel west Europa: Zo zorgen we voor onze gehandicapte medemens!

In januari van dit jaar werd opnieuw herdacht dat hier vandaan in 1943 meer dan duizend mensen tegelijk werden weggevoerd, regelrecht naar hun vernietiging. Een trauma wat ieder jaar in Apeldoorn wordt herdacht, maar nu landelijke aandacht kreeg omdat de staatssecretaris dit keer deelnam aan de kranslegging.

Op die januaridag van de herdenking fietste ik over het terrein. Ik maakte een paar foto’s, liet die op m’n blog zien, en zei tegen mijn man: “Laten we hier ook een keer samen naar toe gaan en de nieuwe wandelroute volgen.” In april, dat wilden we. Maar nu kon het niet. Bij de toegangen van het terrein staan nu bordjes met verzoeken om hier nu vooral niet te komen, vanwege de corona-crisis. Blijf weg!

Na de oorlog, waarin alle joodse bewoners van de gehandicapten-instelling waren weggevoerd, kwamen er weer nieuwe bewoners op het terrein. Opnieuw werden gehandicapte medemensen verzorgd en begeleid. En waren er facilitaire diensten om alles goed te laten verlopen. Jonge vrouwen werkten hier, o.a. in de linnenkamer, en woonden ook op het terrein. Ze hadden het leuk met elkaar. Voor het eerst weg van thuis, het leven lachte hen toe. Hard werken, maar in de pauze lekker breien en praten.

Na het overlijden van mijn schoonmoeder hing ik dit fotootje van haar op het prikbord. Ze was toen 26 jaar en ze werkte en woonde op Groot Schuilenburg. Later vertelde ze over die tijd. Hoe goed ze het hadden, samen met haar vriendinnen.

Het fotootje heeft nu vijf jaar op mijn prikbord gehangen. Dus die markante ramen zitten al heel lang in m’n hoofd. Daarom maakte ik begin dit jaar ook die foto van zo’n raam. De gedachte dat mijn schoonmoeder daar als jonge vrouw onder had gezeten. We besloten om in april op zoek te gaan naar precies het juiste raam, maar dat liep dus anders. Nog steeds hangt het fotootje op m’n prikbord en kijk ik ernaar.

Twee breiende vrouwen. Vrouwen die geholpen hebben om de maatschappij van na de oorlog op te bouwen. Een herinnering aan een ver verleden. April is de maand van de herinneringen en herdenkingen. Deze foto wilde ik graag nog met jullie delen.