Boeken over Nederlandse visserstruien

Traditionele Nederlandse visserstruien werden tot ongeveer het midden van de twintigste eeuw gedragen door vissers en andere scheepsbemanning. De truien werden gebreid met rechte en averechte steken en verschillende kabelmotieven. Bijna altijd werden ze gebreid van blauwgeverfde wol die sajet werd genoemd; dit was het garen wat werd gesponnen van de kortharige vacht van schapen van Texel.

De truien werden gebreid door de vrouwen van de hechte gemeenschappen van vissersfamilies. De breisters beïnvloeden elkaar en gebruikten elkaars motieven en in de loop der jaren ontstonden patronen die kenmerkend waren voor bepaalde dorpen of streken. Dat droeg ook bij tot de identiteit van de mannen die de truien droegen en van de hele gemeenschap.

De truien werden altijd aan een stuk rond gebreid, hadden daardoor geen naden. Het natuurlijke aanwezige wolvet werd niet volledig uit de wol gewassen, en daardoor kregen de truien een bepaalde glans en waren ze ook warmer en waterafstotend. Halverwege de 20e eeuw raakte de visserstrui in onbruik als werkkleding door de op opkomst van nieuwe materialen.

Maar eind jaren zeventig en begin jaren tachtig kwamen gebreide truien weer volop in de mode en nam ook de belangstelling voor visserstruien toe. Henriette van der Klift was de eerste die een onderzoek instelde naar de roemrijke geschiedenis van de Nederlandse visserstrui. Ze ging alle bekende plaatsen langs waar vroeger vissersgemeenschappen waren, dook in de archieven, maakte aloude breipatronen weer beschikbaar en publiceerde hier een mooi boek over: Nederlandse visserstruien. Hierin staan ook oude foto;s van mannen en jongens uit Arnemuiden, Bunschoten, Egmond aan Zee, Goedereede, IJmuiden, Katwijk, Maassluis en Zwartewaal (ik heb een aantal plaatsen weggelaten uit de opsomming).

Lange tijd was dit boek het enige boek wat over dit onderwerp was verschenen. Daar kwam in 2013 verandering in, toen Stella Ruhe een boek publiceerde over Visserstruien uit 40 Nederlandse vissersplaatsen. Die zou ik opnieuw allemaal kunnen opnoemen: Ouddorp, Terneuzen, Oostmahorn, Enkhuizen, Harderwijk, Elburg, Hindelopen, en nog meer dus. O ja, Zoutkamp, ook mooi om te noemen.
Dit boek werd gelijk een bestseller, en de sociale media waren er al om daaraan bij te dragen. Op vele blogs werd over dit boek geschreven, en er was veel aandacht voor, mede door de mooie foto’s. Mijn zoon zag dit boek liggen, bladerde het gefascineerd door en zei toen: “Maar ik wist helemaal niet dat Nederland zo’n rijke truien-traditie had!” En dat is precies ook een mooie reactie: zo’n boek kan eraan bijdragen dat we weer oog hebben voor onze eigen traditie.

Ook elders ontstonden initiatieven om de Visserstruien opnieuw onder de aandacht te brengen, om breipatronen beschikbaar te maken en om de verhalen te vertellen en de foto’s te laten zien van hoe deze truien vroeger zo belangrijk waren. In Dokkum zag ik bij mijn laatste bezoek in de museumwinkel een leuk boekje: Vissertruien magazine. Daar kocht ik gelijk maar een paar exemplaren van, om die nu in m’n shop te kunnen zetten. Via deze link kon je daar alvast wat meer van zien en bijzonder: hier kun je zelf ook een vissertrui laten breien! Dat betekent dat het initiatief om dit aspect van ons cultuur-erfgoed onder de aandacht te brengen echt is aangeslagen! En dat we er weer plezier in hebben om deze truien te breien en te dragen.