T w e e d e h a n d s w e r k

Persoonlijk blog en verkoop handwerk en handwerkboeken

  • Home
  • Shop
  • Blog
  • Over mij
  • Contact

Betekenis en patroon van een Fries knottedoek

23 mei 2018

In een oud handwerkboek vond ik een knipsel, en op het knipsel stond een patroon. Ik herkende het gelijk: het is het motief uit de 17e eeuw wat ik een paar jaar geleden naborduurde. De informatie van dit knipsel neem ik over voor dit blogje. Gelukkig heeft degene die het knipsel bewaarde er de datum opgeschreven: maart 1982. En onderin is nog te lezen dat dit komt uit de “Friesland Post”. Het motief was geborduurd op een knottedoek, en die speelde een hoofdrol in een Fries vrijers-ritueel.

Wotte ? sa wotte
Sa heste de knotte
Wost it net dwaen
Den kinst my de knotte werjaen

Wil je ? – Als je wilt
Dan heb je de knotte doek
Wil je niet
Dan moet je mij de knotte teruggeven.

Als dit werd gezegd, dan meende hij het serieus. Een jongeman zei deze vier regels, soms met een variatie, en bood  haar  daarbij een losjes geknoopte doek met geldstukken aan. Als ze de knoop aantrok, dan kreeg ze de doek met inhoud èn hem, die de andere punt van de doek vasthield.

Het was dus een 17e-eeuws Fries verlovings-ritueel. De geldstukken waren in het geborduurde ‘knottedoek’ geknoopt. Deze ‘knotte’ (vergelijk het Engelse ‘knot’) was losjes geknoopt. Het aantrekken van de knoop door het meisje was symbolisch. Na deze handeling, die tegelijk ook een liefdesverklaring was, vervoegde de vader van de jongeman zich bij het gezelschap. Met de hoed in de hand vroeg hij toestemming aan de vader van het meisje dat zijn zoon met haar zou mogen converseren en verkeren. Hierna volgde het tijdvak van het vrijen om het ja-woord.
Als alles naar wens verliep, verscheen de vader van de jongen na enige tijd opnieuw bij de vader van zijn a.s. schoondochter. Nu vroeg hij om toestemming voor het huwelijk. Daarvoor was meer nodig dan alleen de hoed in de hand. Hij schonk zijn a.s. schoondochter een zilveren ‘bras’, dit is een zilveren haak met verschillende afhangende kettingen. Aan deze kettingen hingen een schaar, een mesje, een naaldenkoker, een speldenkussen, een bak met reukwerk, een spiegeltje etc. Het dragen van en bras werd als een grote eer beschouwd. Het sieraad was een teken dat de dochter ‘verzeid’ was.

Het artikel uit de Friesland Post eindigt met: “Voor wie een trouwlustige zoon heeft, geven wij het patroon van een knottedoek. Het patroon wordt met donkerrode zijde in kruissteek op kaaslinnen geborduurd. Het bestaat uit een middenstuk met vier hoekvullingen en rand. Naast de beide namen en trouwdata wordt dikwijls ook een rijmpje toegevoegd.”

Een voorbeeld van zo’n rijmpje is:
Schoon lief’ken jent
ontvang wat ik u zend
Al is de gave kleen
Gij weet dat ik het meen.

Van het knipsel heb ik maar één exemplaar (ik plaats het in m’n shop).
Maar wie dus óók dit motief wil borduren kan nog veel beter terecht in het boek Merklap motieven, want daar staat het patroon veel duidelijker in. Van dit rijke boek met zeer veel Hollandse (merklap)motieven heb ik nog een paar exemplaren in m’n shop.

Zo, na al die aandacht voor Britse huwelijks-rituelen was het ook wel weer leuk om eens wat te lezen over hoe het (in de rijke kringen) in Friesland in de 17 eeuw ging.
Maar vooral omdat ik dit motief voor mijn visitekaartjes gebruik vond ik het leuk om er een wat langer blogje aan te wijden.

Verder lezen?  Wellicht is dit interessant...

De top van het Kunstbreiwerk

Koopjes

Een heerlijk avondje

Merk- en stoplappen: Door mijn gedaen

Reacties

  1. Vera Zwagerman zegt

    9 februari 2020 om 10:01

    14 februari 2020 bij de opening van de nieuwe tentoonstelling “Zee vol verhalen” in het Zuiderzee museum in Enkhuizen is er een avondopenstelling. Van 18u. tot 22u kan je in het binnenmuseum aan de Wierdijk genieten van verhalen in iedere zaal. Op de zaal met kleding en rituelen ga ik dan nader in op kleding en de liefde rondom de Zuiderzee, onder andere met dit mooie verhaal over de knottedoek. Komt dat zien en horen, het is eenmalig! Groeten van Vera.

    Beantwoorden
    • Margriet Hof zegt

      13 februari 2020 om 12:08

      Hallo Vera,

      Hartelijk dank voor deze uitnodiging voor de opening van de nieuwe tentoonstelling!
      Vroeger heb ik in Bovenkarspel gewoond, en ken het Zuiderzeemuseum dus goed genoeg om te weten dat ik hier gráág naar toe zou willen gaan.
      Ook interesseert de nieuwe tentoonstelling me.
      Toch gaat het me niet lukken om de opening bij te wonen. Het is toch iets te ver (ruim anderhalf uur rijden), en het weer is niet zo aanlokkelijk. Jammer.

      Maar ik heb de uitnodiging zeer gewaardeerd, en hoop later in het jaar zéker de tentoonstelling te bezoeken!
      En zal er dan na afloop ook een blogje over schrijven.

      Ik wens jullie een mooie opening en een goed-bezochte tentoonstelling toe!

      Beantwoorden

Wil je reageren? Antwoord annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


Terug naar blog om daar verder te lezen

Archief

  • april 2021 (25)
  • maart 2021 (60)
  • februari 2021 (73)
  • januari 2021 (70)
  • december 2020 (65)
  • november 2020 (78)
  • oktober 2020 (55)
  • september 2020 (58)
  • augustus 2020 (62)
  • juli 2020 (60)
  • juni 2020 (69)
  • mei 2020 (85)
  • april 2020 (102)
  • maart 2020 (59)
  • februari 2020 (58)
  • januari 2020 (42)
  • december 2019 (63)
  • november 2019 (66)
  • oktober 2019 (63)
  • september 2019 (52)
  • augustus 2019 (49)
  • juli 2019 (52)
  • juni 2019 (37)
  • mei 2019 (55)
  • april 2019 (41)
  • maart 2019 (56)
  • februari 2019 (60)
  • januari 2019 (67)
  • december 2018 (65)
  • november 2018 (76)
  • oktober 2018 (55)
  • september 2018 (54)
  • augustus 2018 (60)
  • juli 2018 (48)
  • juni 2018 (51)
  • mei 2018 (81)
  • april 2018 (66)
  • maart 2018 (62)
  • februari 2018 (65)
  • januari 2018 (54)
  • december 2017 (75)
  • november 2017 (74)
  • oktober 2017 (63)
  • september 2017 (61)
  • augustus 2017 (70)
  • juli 2017 (85)
  • juni 2017 (69)
  • mei 2017 (76)
  • april 2017 (62)
  • maart 2017 (67)
  • februari 2017 (72)
  • januari 2017 (93)
  • december 2016 (89)
  • november 2016 (94)
  • oktober 2016 (91)
  • september 2016 (81)
  • augustus 2016 (79)
  • juli 2016 (71)
  • juni 2016 (43)
  • mei 2016 (70)
  • april 2016 (80)
  • maart 2016 (68)
  • februari 2016 (74)
  • januari 2016 (90)
  • december 2015 (71)
  • november 2015 (74)
  • oktober 2015 (65)
  • september 2015 (60)
  • augustus 2015 (56)
  • juli 2015 (53)
  • juni 2015 (41)
  • mei 2015 (63)
  • april 2015 (69)
  • maart 2015 (56)
  • februari 2015 (49)
  • januari 2015 (72)
  • december 2014 (69)
  • november 2014 (54)
  • oktober 2014 (59)
  • september 2014 (54)
  • augustus 2014 (51)
  • juli 2014 (51)
  • juni 2014 (64)
  • mei 2014 (45)
  • april 2014 (57)
  • maart 2014 (34)
  • februari 2014 (30)
  • januari 2014 (33)
  • december 2013 (36)

[footer_backtotop text="Naar boven"]

Copyright © 2021 Tweedehandswerk · Log in