Blauwe merklap

Boffen bij de kringloop: een ingelijste merklap gevonden. In onze tijd gaat de waardering voor merklappen vooral via ons gevoel voor wat we mooi vinden. Blauw aardewerk, oude wandbordjes in een oude kast, kleurenharmonie, een mooie compositie op zo’n borduurwerk, dat spreekt ons aan.

In de tijd dat merklappen werden geborduurd, ging het (naast het oefenen met borduren) vooral om symboliek. De keuze voor de afbeeldingen die een meisje maakte werd mede bepaald door de betekenissen van de symbolen (en natuurlijk ook door de beschikbaarheid van de patronen). Je ziet veel dezelfde oude motieven, die allemaal een betekenis hebben. En soms denk je dat iets hetzelfde is, maar dat is het dan toch weer niet.

De bok op de blauwe merklap was al in de oudheid het zinnebeeld van wellust en onkuisheid. Komt hier de uitdrukking ‘oude bok die wel een groen blaadje lust’ vandaan? Men was bekend met de bijbelverhalen en er is een passage dat zondaars worden vergeleken met bokken. De bok was het symbool van de verdoemde. In de Middeleeuwen werden bokken gezien als symbool van het kwaad en van de duivels (denk aan de bokkenrijders die in veel verhalen worden genoemd).

Het hert op de rechtermerklap is een bekend symbool voor zachtmoedigheid en fierheid. In de mythologie wordt verteld van St. Hubertus, die eens op jacht was en toen verscheen hem een lichtend kruis tussen het gewei van een hert. Daarna werd dit het beschermende icoon van (religieuze) jagers.

En nu zijn we de betekenissen van veel van die oude symbolen allang vergeten, en vinden we het gewoon leuk om mooie dingen tegen te komen en soms ook weer na te maken. Maar als je iets koopt of maakt is het altijd wèl leuk om er even een boek op na te slaan, en wat op te zoeken. Voor dit blogje maakte ik gebruik van het bekende boek Merklap Motieven (van A. Meulenbelt). Dat werd voor het eerst uitgegeven in 1974 en is nog steeds een standaardwerk voor iedereen die zich interesseert voor merklappen.