Zomaar een oude foto. Fijne dag!

De dood is ook zò gek! Soms begrijp ik het gewoon niet meer.
M’n moeder heeft zò lang geleefd. Zò lang liefgehad. Zò veel gepraat. Betrokken geweest. Meegeleefd met ons. Brieven geschreven. Piano gespeeld. Boeken gelezen. Zichzelf ontwikkeld. Kranten gelezen. Verontwaardigd geweest. Bezorgd geweest. Koffie gedronken. Buiten gezeten. Commentaar geleverd. Eten gekookt. Kleren genaaid. Huizen ingericht. Telefoongesprekken gevoerd. Liefgehad, intens liefgehad.

En dat kan nu allemaal niet meer. Zìj kan het niet meer. En ìk kan haar niet meer bezig-zien. Haar leven niet meer gadeslaan. Het ging wel wat moeizamer, de laatste jaren, maar ze leefde nog. Ze wàs er nog. Ze at nog en ze liep nog en ze praatte nog en ze wìlde nog. En ineens is ze dood.

De dood is eigenlijk gewoon gèk. Echt heel erg gek. De dood maakt gewoon een èind aan het leven.
Ik ben er nog niet over uitgedacht.

Het punt is:
Zij kan niet meer betrokken zijn bij mìj.
Maar ik ben het nog wel bij háár.

Ook al is ze dood.

Garens en modes wisselen van jaar tot jaar, maar telkens blijkt dat oude boeken weer volop hun waarde bewijzen. Een boek uit 1985 met Moderne brei-ideeën voor alle seizoenen is ook nu weer inspirerend. Sommigen zijn op zoek naar oude Hema-breiboeken, omdat de patronen daarin zo lekker basic en overzichtelijk waren. Ook een tijdschrift in deze nieuwe lading, vol met truien met strip-figuren. Een klein boekje over Linkshandig breien vindt hopelijk zijn weg naar iemand die daar de handige tips uit kan leren. Bezig zijn met breien is elk jaar weer leuk. Veel boeken hebben hun eigen invalshoek, zoals Breien met katoen. Of met big needles. Tenslotte nog een mooi boek wat een overzicht geeft van de mooiste patronen.

Brei ze!

Wandkleden zoals deze hingen vroeger in de kinderkamer. Ze werden met liefde gemaakt door vrouwen die een baby verwachtten en dergelijke wandkleden hingen vele jaren in kinderkamers. Vaak boven de commode. “Wat zegt het haantje dan?” werd er aan de baby gevraagd en als deze dan een maand of drie was, dan was het antwoord wel duidelijk: Kukeleku!

Een tijdelijk alternatief plekje voor dit wandkleed was vanmorgen langs de Waal. Ik was weer op weg naar de verre tandarts. Hij had me een paar maanden niet gezien en constateerde dat het de goede kant uitgaat met m’n gebit. Dat was fijn om te horen. En ik wil dat hier ook wel even uitkraaien! Ik ben bezig met een lang beugel-traject. En telkens als ik bij de tandartspraktijk ben, dan neem ik even iets van handwerk mee naar de rivier vlakbij. Eerst een foto aan de ene kant van de dijk, en toen nog een foto aan de andere kant, waarbij het licht door het wandkleed schijnt. Overal fris groen om me heen, en volop ruimte! Geen wonder dat moeders dat hun babies vroeger wilden bijbrengen!

Een merklapje uit 1920.
Gemaakt door een jong meisje, in een tijd die zo heel anders was als nu.
Nog anderhalf jaar, dan is het officieel ‘antiek’. Maar daar hoeven we niet op te wachten; het heeft nu ook al z’n oude charme.
Het merklapje is vrij ‘standaard’ ingedeeld: de helft van het lapje is gevuld met de bekende en veelvoorkomende randjes.
Daarna de letters en tenslotte een regel met cijfers. Gelukkig is dat jaartal nog wèl bijgevoegd.

Wil je er liever zelf één borduren dan er één kopen, dan is het boekje aftelbaar ABC misschien wat. Daarin staan maar liefst 97 alfabetten en 23 cijferreeksen.
En vergeet dan vooral het jaartal niet te borduren…

De Saint George’s Memorial Church is een Anglicaanse kerk in de Belgische stad Ieper. De kerk werd gebouwd om de 500.000 Britse soldaten te gedenken, die tijdens de Eerste Wereldoorlog gestorven waren bij de gevechten aan de Ieperboog.

Gelijk bij binnenkomst wordt je geboeid door de aparte sfeer in dit kerkje. Alles in dit kerkje  (het meubilair, de herinneringsplaquetten, de hele inrichting) werd door Britse verenigingen, regimenten of individuelen geschonken. Het meest in het oog springen de geborduurde kussens. Herinneringen en verwijzingen naar de verschillende regimenten waaronder de jonge Britse mannen vochten en stierven.

Vorige week bezochten we deze kerk. Mijn dochter woont er nu vlakbij in de buurt en zei op zondagmiddag: “Nu gaan we eerst hiernaar toe!”
Het was indrukwekkend en mooi om dit te zien.

Zaterdagavondtafereel: dit is mijn salontafel op dit moment. Op de blog van Mieke las ik dat zij de mooie lichtgroene hopbellen had gecombineerd met delftsblauw. Dat leek me wel wat om na te doen. Toevallig kwam ik vandaag op een plekje waar de hop welig tierde. Ik rukte wat aan de struiken, gooide de kronkelende ranken in de auto en thuis plofte ik ze op tafel. Ik vroeg me af hoe lang ze het zouden uithouden zonder water en dat is nu al een uurtje of tien. Een fijn gebreid kleedje zorgt voor het nodige contrast en een geel bloemetje en een patchwork-sterretje maken het af. Foto genomen vóórdat er een biertje op tafel kwam. Fijnzinniger arrangementen komen een andere keer wel weer, zo is het ook wel goed. Zaterdagavond…

Veel plezier hadden mijn moeder en ik de afgelopen maanden van allebei een gehaakte sjaal. Ik kocht ze allebei dit voorjaar op een markt en mijn moeder droeg de hare elke dag. Het was zo’n fijne omslagdoek voor oudere schouders en hij stond haar geweldig. En de mijne droeg ik ook vaak. Ook drie weken geleden, toen we een weekendje weg waren. Het weekendje eindigde met een telefoontje, en toen gingen we gauw weer naar huis.

Maar dat wist ik nog niet toen ik de avond daarvoor deze foto’s maakte, samen met mijn lief. Ik verheugde me erop om deze foto’s te laten zien, en dat doe ik dan nu, drie weken later. Ik heb er ook een heel mooi boekje bij, met 30 modellen om zelf een grote sjaal of stola te haken, breien of te weven. En als je die zo’n sjaal dan dráágt, om je heen slaat, dan merk je gelijk hoe persoonlijk dat voelt. Een sjaal om je heen voelt goed.

Nu draag ik al drie weken de sjaal van mijn moeder om mìjn schouders. Dat geeft me een warm, maar ook een weemoedig gevoel.

Het is herfst. Gister nog lekker warm weer om met een rokje in het bos te lopen. Vandaag storm en regen. Velen van ons leerden in onze jeugd om van de herfst te genieten, en dat werd zéker ook gestimuleerd door de tekeningen van Rie Cramer. Met z’n allen om een boom dansen of met laarsjes in de plassen stampen! De kinderen in mijn straat deden dat jammer genoeg niet, maar ik heb wel plezierige herinneringen aan het vergaren van allerlei herfst-attributen. Kastanjes en eikels en beukenootjes en bladeren en paddestoelen: in de herfst was er altijd wat te rapen en te zoeken! De eerste stimulans daartoe kwam van de kleuterschool. Bij binnenkomst stond er een grote ‘herfstbak’ en ieder kind mocht iets meenemen. Eerst even aan de juf laten zien, en dan mocht je een plekje zoeken in de grote bak voor jouw gevonden herfst-schat. Mooie herinneringen, en achteraf zie ik hoe die herfst-bak bijdroeg aan hoe ik me ontwikkelde.

Gister maakte ik een opdrachten-wandeling. Eerst wat ontspanningsoefeningen in het bos, en daarna met een groepje vragen beantwoorden. Bij één vraag stimuleerde ‘de juf’ (maar nu heet ze natuurlijk ‘coach’) ons om om ons heen te kijken en iets te zoeken wat bij ons antwoord past. Dat mocht een boom zijn (dan moest je er maar een foto van maken), of iets wat je van de grond kon oprapen. Ik bukte me en pakte dit takje, waarvan de beukenootjes er al uit waren gevallen. En die foto kwam er natuurlijk ook. De gedachte erbij mag ik voor mezelf houden, maar ik kan wel zeggen: het helpt enorm, zulke wandelingen!

Macramé is een knooptechniek die in de oudheid al veel werd beoefend. Door de eeuwen heen waren overal ter wereld uitingen ervan. En dat is ook niet verwonderlijk, want wanneer mensen vezelachtige, strookachtige of sliertachtige materialen in handen krijgen, dan willen ze er iets mee doen. Macramé werd en wordt zowel voor functionele als voor decoratieve doeleinden gebruikt, en daar zijn in de geschiedenis heel wat voorbeelden van. Vooral de Assyriërs waren bedreven in het afknopen van rafels aan hun kleding. En oude volken die nog geen textiel kenden, knoopten met repen leer, biezen en andere lange plantaardige materialen.

In de zeventiger jaren kwam er een nieuwe toepassing bij (naast de aloude functionele en decoratieve toepassingen): het gebruik van macramé in therapie! De rustgevende bezigheid bevorderde de motoriek en de concentratie.
En nu is macramé ook alweer een tijdje in de belangstelling (vooral vanwege de decoratieve functie), en bij zulke oplevingen is het ook altijd leuk om nog eens te zien wat er in het verleden mee werd gedaan.

Dit oude macramé-zakje is zo’n voorbeeld van hoe macramé in de eerste helft van de vorige eeuw werd toegepast. Er werd geknoopt met specifiek macramé-garen, en daar heb ik zelfs ook nog een strengetje van. Voor wie het leuk vindt om met heel oud ècht macramé-garen te werken.
Het zakje is denk ik nooit afgewerkt. Het bestaat uit twee stukken die met drie kanten aan elkaar zijn gezet. De bovenkant is nog open en daar kan natuurlijk zò een leuk klein tasje van worden gemaakt. Dan heb je iets ouds en iets hips tegelijk!

Na een drukke tijd komen er dan ook weer dagen dat je denkt: “Zo, en nu eens wat gaan opruimen.” Maar waar zal ik eens beginnen? Ik kan alle kanten uit, maar welke is voor dit moment de beste? Vanmorgen haalde ik tien borduurwerken tevoorschijn, en keek ik twintig fotomapjes door met foto’s die ik al eerder maakte maar die nog bleven liggen. Die vond ik allemaal te ingewikkeld of teveel werk, dus ik maakte nog wat nieuwe foto’s, en uiteindelijk wist ik het niet meer. Ik wou àlles wel maar dat kan niet. Er ligt nog zoveel, en ik wil nog zoveel. Gisteravond zat ik nog tot laat buiten en keek naar de lucht en besloot om vanmorgen te gaan wandelen. Het zou voorlopig de laatste mooie herfstdag kunnen zijn.  Dus nu koos ik maar gewoon een foto, want het is al bijna tijd om weg te gaan. Dit borduurwerk had ik al een tijdje liggen om erbij te vertellen dat dit is gedaan op ‘monostramien’. Dat is heel geschikt voor de vele mogelijkheden van tapisserie-steken. Dus als je ergens zo’n stuk monostramien tegenkomt, dan weet je waar het voor is.

Grappig dat ‘mono-stramien’ en ‘alle kanten’ dan toch ook weer bij elkaar passen!

Naschrift:
Hier wandelde ik vanmorgen! Ik had me opgegeven om met een groepje te wandelen, en bij deze vijver dronken we koffie. Ik bleef maar steeds kijken of ik de ijsvogel misschien zag, en ja, daar was hij! Hij vloog de hele vijver over. De blauwe flits, zo noem ik hem, en ik ben altijd blij als ik hem weer zie! Net zo’n blauw vogeltje als op het borduurwerk, dus dan weten we ook weer dat zulke blauwe vogeltjes ècht bestaan.

Het middelpunt van Antwerpen is de kathedraal uit de 14e eeuw. Daar kun je schilderijen van Rubens bewonderen maar die bewaren we wel voor een andere keer. Gewoon even wat rondlopen was wel genoeg voor ons korte bezoek. Op het plein vóór de kathedraal was een winkeltjes waar ik graag even wilde kijken. Er waren twee demonstratrices voor het winkeltje: een tijdloze die niet kon praten, en een echte die wel kon praten. Zij demonstreerde in blauw en het was mooi om een paar minuten naar haar snelle handbewegingen te kijken. En toen was het mijn beurt om aan haar wat te laten zien: mijn zwarte kanten rouwsjaaltje. Dat vond ik een mooi moment. Sta je midden in Antwerpen en kun je zomaar even vertellen waarom je dat sjaaltje draagt. “M’n moeder is net overleden”. Telkens wanneer ik dat zeg, ook zomaar aan vreemden, dan gaat er toch weer wat door me heen. Daaraan merk ik dat het toch nog wel wat moet inzinken.

Het was ook goed om een paar dagen weg te zijn. Rouw te voelen op immens grote begraafplaatsen in oud oorlogsgebied. En rond te dwalen in oude steden en gewoon alles op je af te laten komen. Nu weer thuis. Ik zoek iets op wat bij dit blogje past. Qua kleur klopt het, qua land niet helemaal, maar wel een eindje in de richting: een map met patronen voor Parijse kant. Voor wie deze kunst vaardig is en misschien ook zoiets moois wil maken in een kleurtje, want het hoeft allang niet meer allemaal in wit. Of zwart.
Het kan ook in blauw.

Vanaf de snelweg zie je Antwerpen liggen. We hadden tijd, we hadden zin, èn het was mooi weer! Dus we besloten de afslag te nemen, en even later zaten we aan de koffie op een terrasje. Tòpmomenten bij de tòpmonumenten!

We begonnen aan een zwerftocht langs de bezienswaardigheden in de oude Belgische stad. Een geijkte foto maken van de beroemde gildehuizen op de Grote Markt lukte niet. Overal werk in uitvoering! Zicht-vermindering is nog tot daar aan toe, maar de laadklep van één van die vrachtwagens die stenen versjouwde gaf ineens zo’n harde klap dat we dachten: wegwezen hier!
Weer verder lopen, ijsjes kopen… als àlle maandagen nou eens zo zouden zijn!

Maar dat zijn de maandagen meestal niet. Het is de uitzondering die het bijzonder maakt.
Meestal zijn de maandagen bedoeld voor ‘werk in uitvoering’.

De grond rond de loopgraven in de Eerste Wereldoorlog was grondig omgespit, verwoest en besmeurd door de gevechten en bombardementen. En nu, honderd jaar later, ligt alles er rustig en vredig bij. Afgezien van de vele begraafplaatsen die overal bij de dorpjes liggen, is het nu een lieflijk landschap. Na een lang weekend in Ieper vertrokken we weer. Net buiten de stad gingen we nog even een weggetje in, voordat de snelweg de rest van de reis zou bepalen. We keken uit over de Flaanders Fields, de Vlaanderse Velden. Ik wilde nog even daar staan en kijken en denken aan het gedicht wat ik de vorige dag in het museum had gelezen. Het heet ‘In Flaanders’ fields the poppies blow‘.

De klaprozen (of poppies) moeten tòen ook overal gebloeid hebben, toen Major John McCrae het gedicht schreef. De poppies bloeien altijd overvloedig op omgewoelde grond. Later werden de klaprozen symbool voor de vele doden bij deze groteske oorlog. Rood als symbool voor het bloed van de gevallenen, en het binnenste zwart van de bloem, in de vorm van een kruis, als symbool voor de rouw.
In gedachten zag ik het slachtveld voor me, op het plekje waar we stonden. “We are the dead. Short days ago we lived…”

Het wereldberoemde gedicht werd al vrij snel na de oorlog vertaald en ik geef twee regels van het laatste couplet weer:

“Gij, die nu na ons leeft, wij reiken u de toortsen,
verheft ze naar het licht, elk roepe een nieuwen held”

Nu was ik zoiemand die ‘na hen leeft’. Honderd jaar na hèn.
En ik ben iemand die ‘na m’n moeder leeft’. Twee weken na háár.

Gisteravond kwam ik weer thuis.
Ik probeer m’n handwerkjes weer te zien.
Het is wel omschakelen.
Als eerste handwerkje zie ik klaprzozen….

M’n moeder ligt in het graf en m’n dochter woont nu in Ieper. Life events.

De schilderijtjes die ik een paar dagen geleden achterop de fiets had gebonden. Die had ik hier (in België) gekocht. Schilderijtjes in deze platsteek zie je in Nederland weinig. Ze stonden hier een weekend in een mooi oud huis, en nu neem ik ze weer mee.

We hadden een mooi weekend in het huis van onze dochter. Nu laden we weer in om te vertrekken. Maar er blijft ook een heleboel hier van wat ik meenam. Zoals deze blauwe quilt, die zo mooi staat op de lichtblauwe muur. Het was een simpele quilt om te maken: alleen maar doorrijgen aan de randen van de voorbedrukte vakken.
En ze gebruikt hier de klederdracht-bordjes die ik haar eens gaf. (In m’n shop heb ik nog een paar van deze bordjes.)

De dood is overal aanwezig in het landschap. Overal in de Westhoek (België) zijn begraafplaatsen waar slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog liggen begraven. We fietsten langs vele gedenkplaatsten, en we praatten erover dat het er zò veel waren dat al snel na de oorlog besloten was dat ze niet gerepatrieerd konden worden. En zo stromen nog steeds, honderd jaar later, mensen van over de hele wereld hier naar toe, om de doden in hun familie in de absurde geschiedenis te gedenken.

Veel mensen kopen kleine houten kruisjes, en leggen die dan op een monument. Soms met de naam erop van de oudoom die ze nooit gekend hebben.  Ik legde even een kantkloskruis op het monument. En dacht ook aan m’n eigen rouw. Het was een passende omgeving, waarin ik volop ruimte vond.

Ruimte, en ook letterlijk: uitzicht. Hier zaten we, vóór het monument op Hill 62. In de verte ligt Ieper. Wìj mochten picknicken! Op zo’n moment denk je er dan aan hoe ieders leven door  veel factoren wordt bepaald. Factoren die veel met de tijd en het land te maken hebben, waarin je bent geboren.
We wilden nèt het oude picknickkleed neerleggen (dat had ik vroeger eens voor m’n dochter gemaakt) toen drie vliegtuigen in formatie overvlogen, precies boven het monument. Het was zò plotseling, en het maakte zòveel lawaai dat ik schrok. En van de schrik moest ik huilen. Ik dacht aan m’n moeder. Ze had zo vaak verteld hoe bedreigend het was dat de vliegtuigen in  de oorlog overvlogen. Nu ervaarde ik daar iets van. Het was weliswaar een andere oorlog, maar het was een intens moment.

Rouw en rust in het landschap.
Er lag een gastenboek bij het monument. Daarin schreef ik mijn naam en de woorden ‘in mourning’.

(Dit jaar is het precies honderd jaar geleden dat de WO I eindigde, en dat wordt in de Westhoek groots herdacht. Ik zag verschillende affiches langs de weg me de woorden “Living history” en daar komt de naam van dit blogje vandaan.)

Rond Ieper, in België, wordt in 2018 de Eerste Wereldoorlog herdacht. Overal in het landschap zijn herdenkingsplekken en sporen van deze verwoestende oorlog. Het ComingWorldRememberMe herinnert aan de zinloosheid van oorlog.
Zeshonderdduizend kleien beeldjes brengen een eerbetoon aan de zeshonderdduizend slachtoffers die vielen op Belgische bodem.

We fietsten naar deze plek, bij De Palingbeek, één van de zwaarst bevochten plekken van de Eerste Wereldoorlog. De beeldjes zijn een gemeenschapswerk, op verschillende plekken gemaakt over een periode van vier jaar, door een veelheid van mensen en nationaliteiten. Elk beeldje toont een gebogen figuur, die zich lijkt te bezinnen. Op elk beeldje is de ruggegraat zichtbaar.
ComingWorldRememberMe brengt inzichtelijk hoe om verschrikkelijk veel mensen hier stierven.
Het was heel druk bij dit monument. En het schijnt er alle dagen heel druk te zijn.

M’n rouwsjaaltje draag ik iedere dag, maar door het delen (liefst met mijn familie) wordt de rouw lichter. Vanmorgen werd ik wakker in het huis van m’n dochter. We waren nog maar één keer eerder bij haar geweest en het is fijn om hier te zijn. Ze had nieuwe dekbedhoezen voor ons gekocht, daar mochten we onder slapen. Het wordt steeds mooier hier, maar het is vooral fijn om bij elkaar te zijn. En te praten.

Na aankomst gingen we gelijk naar het postkantoor, dat hadden we zo gepland. En nog even naar een kringloopwinkel. Daar vond ik dit kantklos-kruisje. Ik vind het mooi.
Het lavendelzakje had ik vroeger aan m’n moeder gegeven en nu gaf ik het aan m’n dochter. “Dit is het eerste, er komt vast straks nog veel meer jouw kant uit” zei ik. Ik hou van ‘doorgeven’.

En nu gaan we fietsen!

M’n grootmoeder had precies zo’n brei-mandje. Echt helemaal precies! Het was in de zestiger jaren. Het maakte indruk op me als kind, maar het mandje verdween. Jaren later kon ik precies zo’n mandje kopen en dat werd nu besteld. Het moest naar België.

Weet je wat? Dan brengen we het daar naar toe!
Ik kocht een fiets, stopte die in de auto, we reden naar België, en laadden de fietst uit. Even een kopje thee (want het was een lange rit), en toen het pakje achterop de fiets gebonden. Met m’n nieuwe fiets over de Belgische keien naar een echt Belgisch postkantoor!

Echt waar hoor!
Later zal ik nog wat meer schrijven over de nieuwe service dat ik af en toe pakjes vanuit België kan versturen! Dat is een stuk goedkoper dan vanuit Nederland.